Przed korzystaniem
z serwisu przeczytaj disclaimer
Komputery i Biuro nr 29/95
18 lipca 1995
Cotygodniowy dodatek do Gazety Wyborczej
(Polska poludniowa)
Numery z danymi
Za numerem PESEL ktory mamy w dowodzie, kryja sie nasze podstawowe dane
w centralnym komputerze panstwa. Wkrotce system, ktory zostal zalozony
20 lat temu, przejdzie pierwszy powazny test. Bedzie uzywany przy
wprowadzaniu Programu Powszechnej Prywatyzacji.
Dzis za kazdym razem gdy ktos sie rodzi, zmienia imie, nazwisko, adres
lub umiera, informacja trafia do centralnego komputera PESEL.
MSW wie o kazdym
Nasze podstawowe dane dla centralnego komputera zostawiamy w urzedzie
gminy. Ten przekazuje je do Terenowego Banku Danych, ktory ma informacje
o wszystkich mieszkancach wojewodztwa.
Centrala PESEL jest departament w Ministerstwie Spraw Wewnetrznych.
Prowadzi on Centralne Biuro Adresowe, w ktorym sa dane wszystkich
mieszkancow Polski, a takze osob zmarlych po 1980 roku.
Kazdy rekord komputerowy PESEL zawiera nazwisko, imie, miejsce i date
urodzenia, imiona rodzicow, nazwisko rodowe matki, serie, numer i organ,
ktory wydal dowod osobisty, a takze date zameldowania, adres
zamieszkania oraz informacje czy nie jest on zastrzezony. Kazdy rekord
ma numer znany jako numer PESEL z dowodu osobistego.
Sprytny numer
Numer sklada sie z 11 cyfr. Szesc pierwszych to data urodzenia w
ukladzie rr-mm-dd. Jezeli stulecie urodzenia osoby jest inne niz wiek
XX, to zaszyfrowane jest to w kodzie miesiaca. Dla osob urodzonych w XIX
wieku oznaczenie miesiaca zwieksza sie o 80. Np styczen bedzie mial
miano 81, luty - 82, a grudzien - 92. Dla osob, ktore urodza sie w XXI
wieku, liczba miesiaca bedzie z kolei powiekszona o 20; styczen bedzie
oznaczony cyfra 21, luty - 22 a grudzien - 32 itd.
Kolejne cztery cyfry to numer serii zawiadomienia o narodzinach, ktore
naplynelo w danym dniu do systemu. Przedostatnia cyfra numeru, i
ostatnia w tej czworce, oznacza plec: nieparzysta oznacza mezczyzne,
parzysta - kobiete. Ostatnia cyfra umozliwia sprawdzenie poprawnosci
zestawienia wszystkich pozostalych. Specjalny program sprawdza uklad
cyfr przy kazdorazowym zapytaniu do systemu, w ktorym podaje sie numer.
Numer zmienia sie w wyjatkowych przypadkach - np. gdy osoba na drodze
sadowej zmienila plec lub blednie wprowadzono jej date urodzenia.
Mozliwe jest takze calkowite wykasowanie zawartosci rekordu i zmiana
numeru w przypadku tzw. tajnej adopcji, o ktorej decyduje sad.
Po co dane?
Dostep do informacji z systemu ma m.in. policja, UOP i Glowny Urzad Cel.
Centralne Biuro podaje kazdemu adresy za oplata 5 zl w znaczkach
skarbowych. Adres poznamy tylko wtedy, gdy liczba faktow, ktore podaje
pytajacy wskazuje tylko na jedna osobe. Swoj adres mozemy utajnic przed
innymi. Z tej mozliwosci skorzystalo kilkadziesiat tysiecy osob.
Dane ewidencyjne sprawdzaja tez urzedy pracy chcace zweryfikowac
bezrobotnych i eliminowac osoby biorace kilka zasilkow. Zdarzalo sie
tez, ze dzieki systemowi ZUS znalazl osoby, na ktore pobierano rente
choc juz nie zyly.
Numer PESEL znalazl zastosowanie, ktorego nikt nie przewidywal. W kilku
miastach policja znakuje rowery numerami PESEL ich wlascicieli. Dane
kazdego oznaczonego roweru trafiaja do policyjnego wykazu.
Przetestuja w czasie prywatyzacji
Do tej pory najwiecej informacji adresowych z PESEL udzielaly gminy.
Wykorzystuja one dane z PESEL przy ukladaniu list poborowych, wyborcow,
a takze dzieci do szkol podstawowych.
Wkrotce szczebel wojewodzki'' systemu czeka pierwsza wielka proba. W
czasie rocznej dystrybucji swiadectw udzialowych Programu Powszechnej
Prywatyzacji, Terenowe Banki Danych beda musialy stale aktualizowac
listy, wedlug ktorych wydawane beda swiadectwa udzialowe programu. - Na
pewno bedzie sporo reklamacji, bo nie wszystkie dane sa bezbledne - boi
sie Boguslaw Rozpedek, kierujacy szczecinskim TBD. - Beda problemy
zwlaszcza z numerami dowodow osobistych, bo tych do tej pory nie
weryfikowalismy - dodaje.
System dla SB?
Poprzednikiem dzisiejszego PESEL byl systemu MAGISTER. Byly w nim
informacje o wszystkich Polakach z wyzszym wyksztalceniem - caly
przebieg kariery zawodowej i naukowej a takze adres. Oficjalnie system
mial sluzyc do prowadzenia polityki kadrowej, ale wg niektorych, uzywala
go Sluzba Bezpiecznstwa do inwigilacji inteligencji.
W PRL planowano utworzenie kolejnych systemow m.in. z danymi o
studentach, emerytach i robotnikach. MAGISTER umarl razem z socjalizmem.
W gospodarce rynkowej centralnie prowadzona polityka kadrowa stracila
sens.